Գիտաբանության հարցեր

ՀՀ ԳԱԱ ԻԱՊԻ Գիտական տեղեկատվության վերլուծության և մոնիթորինգի կենտրոն

ՀՀ ԳԱԱ Ինֆորմատիկայի և ավտոմատացման պրոբլեմների ինստիտուտի կազմում գործող Գիտական տեղեկատվության վերլուծության և մոնիթորինգի կենտրոնի գործունեության ուղղություններից մեկն է հրատարակչական էթիկայի տարատեսակ խախտումների մոնիթորինգը՝ դրանց պատճառները բացահայտելու և հետագա խախտումները կանխելու նպատակով: Այդ գործունեության կարևոր մաս է կազմում գիտական հանրության տեղեկացումը հրատարակման և մատենագիտության մեջ վերջին տարիներին տարածված բացասական երևույթների մասին, քանի որ հաճախ գիտական աշխատությունների հեղինակները և այդ աշխատությունները հրապարակող խմբագիրներն ու հրատարակիչները դառնում են խարդախության զոհ կամ անգիտակցաբար խախտում են գիտական ձեռագիրը հրապարակելու ընդունված խաղի կանոնները:

Վերջին տասնամյակում աշխարհում կտրուկ աճել է գիտության ոլորտում հրատարակչական և տեղեկատվական գործունեության «գիշատիչ» ասպեկտը: Այս երևույթն ավելի շատ է հարվածել երրորդ աշխարհի երկրներին, սակայն տարածված է նաև զարգացող երկրներում: Այս ակնարկում նկարագրվում է աշխարհում ստեղծված իրավիճակը` կապված հրապարակման էթիկայի աճող խախտումների և վատ որակի ու կեղծ հրատարակչական, մատենագիտական և գիտաչափական ծառայությունների մատուցման հետ, ինչպես նաև այդ բացասական երևույթների դեմ ընթացող պայքարի մեթոդներն ու ձևերը: Կտրվեն խորհուրդներ, ինչպես բացահայտել անբարեխիղճ հրատարակիչներին, խուսափել գիշատիչ, «թափոնային» և գողացված ամսագրերից, չգայթակղվել ոչ հեղինակավոր, խարդախ և կեղծ գիտաժողովների հրավերներով, տարբերակել ամսագրի իրական ազդեցության գործոնը «նկարած» թվից։

Բանալի բառեր. հրատարակչական էթիկա, գիտական հոդված, գիտական ամսագիր, գիտաչափություն, ինդեքսավորող համակարգեր, մատենագրող համակարգեր, ամսագրի ազդեցության գործոն, թափոնային ամսագրեր, գիշատիչ ամսագրեր, գողացված ամսագրեր, խարդախ հրատարակիչներ, ապակողմնորոշիչ չափորոշիչներ, անբարեխիղճ հեղինակներ, ապակողմնորոշիչ մետրիկաներ, կեղծ գիտաժողովներ:

Գրականություն

1. Asadi A., Rahbar N., Asadi M., Asadi F., Khalili Paji K. Online-Based Approaches to Identify Real Journals and Publishers from Hijacked Ones. Sci. Eng. Ethics, 2017, 23(1), 305-308. doi: 10.1007/s11948-015-9747-9
2. Asadi A., Rahbar N., Rezvani M.J., Asadi F., Fake/Bogus Conferences: Their Features and Some Subtle Ways to Differentiate Them from Real Ones. Science and Engineering Ethics, 2017, 23, 1-6. doi: 10.1007/s11948-017-9906-2
3. Beall J., What I learned from predatory publishers. Biochemia Medica, 2017, 27, 2, 273-278. doi: 10.11613/BM.2017.029
4. Beall J., Best practices for scholarly authors in the age of predatory journals. Ann. R. Coll. Surg. Engl., 2016, 98(2), 77-79. doi: 10.1308/rcsann.2016.0056
5. Bohannon J., Who's Afraid of Peer Review? Science, 2013, 342(6154), 60-65. doi:10.1126/science.342.6154.60
6. Bohannon J., How to hijack a journal. Science, 2015, 350(6263), 903-905. doi:10.1126/science.350.6263.903
7. Dadkah M., Hijacked Journals are Emerging as a Challenge for Scholarly Publishing. Polskie Archiwum Medycyny Wewnetrznej, 2015, 125, 10, 783-784.
8. Dadkah M., Borchardt G. Hijacked Journals: An Emerging Challenge for Scholarly Publishing. Aesthetic Surgery Journal, 2016, 36, 6, 739-741. doi: 10.1093/asj/sjw026
9. Dadkah M., Bianciardi G., Ranking Predatory Journals: Solve the Problem Instead of Removing It! Adv. Pharm. Bull., 2016, 6(1), 1-4.doi: 10.15171/apb.2016.001
10. Dadkhah M., Maliszewski T., Lyashenko V.V. An approach for preventing the indexing of hijacked journal articles in scientific databases. Behaviour and Information Technology, 2016, 35(4), 298-303. doi: 10.1080/0144929X.2015.1128975
11. Dadkhah M., Maliszewski T., Teixeira da Silva J.A. Hijacked journals, hijacked web-sites, journal phishing, misleading metrics, and predatory publishing: actual and potential threats to academic integrity and publishing ethics. Forensic Science, Medicine and Pathology,2016, 12(3), 353–362. doi:10.1007/s12024-016-9785-x
12. Dadkhah M., Borchardt G., Lagzian M., Bianciardi G., Academic Journals Plagued by Bogus Impact Factors. Pub. Res. Q., 2017, 33, 2, 183-187. doi: 10.1007/s12109-017-9509-4
13. Eriksson S., Helgesson G., The false academy: predatory publishing in science and bioethics. Med. Health Care Philos., 2017, 20(2), 163-170. doi: 10.1007/s11019-016-9740-3.
14. Esfe M.H., Wongwises S., Asadi A., Akbari M., Fake journals: Their features and some viable ways to distinguishing them. Science and Engineering Ethics, 2015, 21(4), 821–824. doi:10.1007/s11948-014-9595-z
15. Gasparyan A.Y., Choosing the target journal: do authors need a comprehensive approach? J. Korean Med. Sci., 2013, 28(8), 1117-1119. doi: 10.3346/jkms.2013.28.8.1117
16. Gasparyan A.Y., Ayvazyan L., Kitas G.D., Multidisciplinary bibliographic databases. J. Korean Med. Sci., 2013, 28(9), 1270-1275. doi.: 10.3346/jkms.2013.28.9.1270
17. Gasparyan A.Y., Yessirkepov M., Voronov A.A., Trukhachev V.I., Kostyukova E.I., Gerasimov A.N., Kitas G.D., Specialist Bibliographic Databases. J. Korean Med. Sci., 2016, 31(5), 660-673. doi: 10.3346/jkms.2016.31.5.660
18. Gasparyan A.Y., Yessirkepov M., Voronov A.A., Gorin S.V., Koroleva A.M., Kitas G.D., Statement on Publication Ethics for Editors and Publishers. J. Korean Med. Sci., 2016, 31(9), 1351-1354. doi: 10.3346/jkms.2016.31.9.1351
19. Gasparyan A.Y., Nurmashev B., Voronov A.A., Gerasimov A.N., Koroleva A.M., Kitas G.D., The pressure to publish more and the scope of predatory publishing activities. J. Korean Med. Sci., 2016, 31(12), 1874-1878. doi: 10.3346/jkms.2016.31.12.1874
20. Gasparyan A.Y., Nurmashev B., Yessirkepov M., Udovik E.E., Baryshnikov A.A., Kitas G.D., The Journal Impact Factor: Moving Toward an Alternative and Combined Scientometric Approach. J. Korean Med. Sci., 2017, 32(2), 173-179. doi: 10.3346/jkms.2017.32.2.173
21. Gasparyan A.Y., Nurmashev B., Udovik E.E., Koroleva A.M., Kitas G.D., Predatory Publishing Is a Threat to Non-Mainstream Science. J. Korean Med. Sci., 2017, 32(5), 713-717. doi: 10.3346/jkms.2017.32.5.713
22. Gasparyan A.Y., Nurmashev B., Yessirkepov M., Endovitskiy D.A., Voronov A.A., Kitas G.D., Researcher and Author Profiles: Opportunities, Advantages, and Limitations. J. Korean Med. Sci.,. 2017, 32(11), 1749-1756. doi: 10.3346/jkms.2017.32.11.1749
23. Gutierrez F.R.S., Beall J., Forero D.A. Spurious alternative impact factors: The scale of the problem from an academic perspective. Bioessays, 2015, 37, 5, 474-476. doi: 10.1002/bies.201500011
24. Jalalian M., Mahboobi H., Hijacked journals and predatory publishers: Is there a need to re-think how to assess the quality of academic research? Walailak J. Sci. and Tech., 2014, 11(5), 389-394. doi:10.14456/WJST.2014.16
25. Jalalian M., Dadkhah M. The full story of 90 hijacked journals from August 2011 to June 2015. Geographica Pannonica, 2015, 19, 2, 73-87. doi: 10.18421/GP19.02-06
26. Jalalian M., A second chance for authors of hijacked journals to publish in legitimate journals. Electron Physician, 2015, 7(2), 1017–1018. dol: 10.14661/2015.1017-1018
27. Jalalian M., The story of fake impact factor companies and how we detected them. Electron Physician, 2015, 7(2), 1069–1072. doi: 10.14661/2015.1069-1072
28. Laine C., Winker M.A. Identifying predatory or pseudo-journals. Int. J. Occup. Environ. Med., 2017, 8, 117-124. doi: 10.15171/ijoem.2017.1048
29. Lukić T., Blešić I., Basarin B., Ivanović B., Milošević D., Sakulski D., Predatory and fake scientific journals/publishers – A global outbreak with rising trend: A review. Geographica Pannonica, 2014, 18(3), 69–81.
30. Mašić I., Begić E., Donev D.M., Gajović S., Gasparyan A.Y., Jakovljevic M., Milošević D.B., Sinanović O., Sokolović S., Uzunović S., Zerem E. Sarajevo Declaration on Integrity and Visibility of Scholarly Publications [editorial]. Croat. Med. J., 2016, 57, 6, 527-529. doi:10.3325/cmj.2016.57.527 (http://www.cmj.hr/2016/57/6/28051276.htm):
31. McCann T.V., Polacsek M., False gold: Safely navigating open access publishing to avoid predatory publishers and journals. J. Adv. Nurs., 2017, 00, 1-9. doi: 10.1111/jan.13483.
32. Memon A.R. ResearchGate is no longer reliable: leniency towards ghost journals may decrease its impact on the scientific community. Journal of the Pakistan Medical Association, 2016, 66(12), 1643-1647.
33. Memon A.R. (2017c). End of 2016: Can we save research from predators in 2017? Science and Engineering Ethics. doi:10.1007/s11948-017-9915-1
34. Moustafa K. Fake journals: Not always valid ways to distinguish them. Science and Engineering Ethics, 2015, 21(5), 1391–1392. doi:10.1007/s11948-014-9608-y
35. Petrişor A.-I., Evolving strategies of the predatory journals. Malaysian Journal of Library and Information Science, 2016, 21(1), 1–17.
36. Shahri M.A., DavarpanahJazi M.D., Borchardt G., Dadkhah M., Detecting Hijacked Journals by Using Classification Algorithms. Science and Engineering Ethics, 2017, 1-10. doi: 10.1007/s11948-017-9914-2
37. Somoza-Fernández M., Rodríguez-Gairín J.-M., Urbano C. Presence of alleged predatory journals in bibliographic databases: Analysis of Beall’s list. El Profesional de la Información, 2016, 25(5), 730–737.
38. Sorokowski P., Kulczycki E., Sorokowska A., Pisanski K. Predatory journals recruit fake editor. Nature, 2017, 543 (7646), 481-483. doi:10.1038/543481a
39. Sorooshian S. Scholarly black market. Science and Engineering Ethics. 2017, 23, 2, 623-624. doi: 10.1007/s11948-016-9765-2
40. Sorooshian S. Conference wolves in sheep’s clothing. Science and Engineering Ethics. 2017, 23, 6, 1805-1806. doi: 10.1007/s11948-016-9788-8
41. Ward S.M., The rise of predatory publishing: How to avoid being scammed. Weed Science, 2016, 64(4), 772-778. doi: 10.1614/WS-D-16-00080.1
42. Xia J., Harmon J.L., Connolly K.G., Donnelly R.M., Anderson M.R., Howard H.A., Who publishes in 'predatory' journals? J. Assoc. Inf. Sci. Technol., 2015, 66(7), 1406-1417. DOI: 10.1002/asi.23265
43. Xia J. Predatory journals and their article publishing charges. Learn Publ., 2015, 28(1), 69-74. doi: 10.1087/20150111.
44. Кириллова О.В., Диментов А.В., Тестерман Г., Доступность российской научной периодики: значение Ulrich’s Periodicals Directory и веб-сайтов изданий. Наука и образование, 2013, 6, 409-423. doi: 10.7463/0613.0585718
45. Стерлигов И., Симуляция науки как ответ на управленческий примитивизм. В защиту науки, 2014, 13-14, 213-215.
46. Шиняева Т.С., Тарасевич Ю.Ю., Наукометрия на страже принципов публикационной этики. Конференция Science Online 2018, Австрия, 27 января – 3 февраля 2018 г., https://elibrary.ru/projects/conference/austria2018/presentations/tarasevich.pdf
47. Committee on Publication Ethics, Directory of Open Access Journals, Open Access Scholarly Publishers Association, and World Association of Medical Editors. (2018). Principles of transparency and best practice in scholarly publishing. (http://publicationethics.org/files/ Principles_of_Transparency_and_Best_Practice_in_Scholarly_Publishingv3.pdf)

Email: shahkhatuni@gmail.com